Czarna turystyka i inne nie-wydarzenia w Porto

Na przedostatni nasz dzień zwiedzania zaplanowaliśmy muzeum sztuki współczesnej, które P wypatrzył jeszcze w Gdańsku czy Ustce jako jedno z najfajniejszych miejsc dla dzieci. Trochę zwątpiliśmy już wysiadłszy z metra, gdy przypomniało nam się, że darmowe bilety są w niedzielę, a w sobotę za to są gdzieś indziej. W końcu zdecydowaliśmy się nie zmieniać planów, zwłaszcza że od rana raz lało, raz popadywało i muzeum wydawało się dobrym pomysłem na taki dzień.

Nie bardzo wiedzieliśmy, jak dojechać tam autobusem, więc postanowiliśmy pojechać jak najdalej metrem, a potem uciąć sobie spacer. Zwłaszcza, że mogliśmy przy nim zahaczyć o największy i najstarszy chyba cmentarz (coś przeczytaliśmy, że dopiero od XIX w. chowano tu ludzi na cmentarzach, gdy zabroniono pogrzebów w kościołach). Podobno zwiedzanie cmentarzy klasyfikuje się jako rodzaj czarnej lub mrocznej turystyki, do której zalicza się także zwiedzanie miejsc aktualnych konfliktów zbrojnych. Ale my na cmentarzach szukamy historii miejsca, wytworów tradycji w tym ważnym dla ludzi momencie, a trafiamy często i na sztukę. Cmentarz rzeczywiście był ciekawy, głównie składający się z grobowców rodzinnych, niektórych ledwo trzymających się w pionie od nadmiaru wilgoci, innych zamieszkałych przez koty.

Grobowce małe i duże

Las krzyży

Kot

Uszkodzone drzwi interesującego grobowca odsłaniają trumnę

Potem zachciało nam się zobaczyć okoliczną synagogę – podobno największą na półwyspie iberyjskim. Na mapie była tak wielka, że nie mogliśmy poprawnie zlokalizować ulicy. Przypadkowo trafiliśmy na paradę jakichś tradycyjnie ubranych ludzi (może ślub?), którzy autobusem nawiedzili mały kościół, pierwotnie wzięty przez nas za synagogę. W obliczu nawracającego (?) deszczu i dalekiej drogi do muzeum, zrezygnowaliśmy z szukania świątyni i ruszyliśmy dalej.

Australijski aktor grający wikinga,
reklamujący coś na tle tęczy w Portugalii

Następnym przystankiem było muzeum sztuki współczesnej. Cieszyliśmy się, że udało nam się w nim schronić, bo zaraz po tym, jak tam dotarliśmy, porządnie się rozpadało. Ceny biletów wejściowych miło nas zaskoczyły, bo po skumulowaniu wszystkich możliwych zniżek, zapłaciliśmy wspólnie tylko 4 euro. Spodziewaliśmy się zapłacić duuużo więcej. Dzień wolny od opłat miał być przecież w niedzielę, ale nie zawsze kolejność zwiedzania udaje się ułożyć idealnie.

W muzeum J obudził się, gdy tylko G uruchomiła instalację „Sonic rotating geometrics”. I w zasadzie nie musielibyśmy nigdzie więcej chodzić. Ogromne grzechotki zafascynowały J na tyle, że w innych salach buntował się, żądając powrotu. A wśród wystawianych artystów stosunkowo wielu było z Polski, m.in. Wilhelm Sasnal.

Obracające się dzwoneczki

po lewej balon, a po prawej kawałeczek Sasnala

ok, inne rzeczy też są fajne, ale wracajmy do dzwoneczków

bunt, czyli dalej nie idę, wracajmy do dzwoneczków

Wystawa prac Marwana – pochodzącego z Damaszku i wykształconego w Berlinie malarza przyciągała i odpychała zarazem. Interesująco pękały u niego twarze, jak gdyby próbował wejść pod maski, lecz wszystko co wydobywał spod nich okazywało się jakoś potworne. A przynajmniej bezkształtne. Korespondowały z jego malarstwem prace poświęcone kelnerom, bo oni, choć – na ogół – anonimowi, zostali pokazani jako bohaterowie filmów szpiegowskich. Cóż...

Najciekawsza była chyba jednak instalacja inspirowana nie-wydarzeniem. Mianowicie w którymś tam roku, podczas którejś tam z wojen na tzw. Bliskim Wschodzie, jeden izraelski żołnierz odmówił zbombardowania szkoły i zrzucił do morza bomby, którymi obładowano jego samolot. Bohaterstwo jakich zawsze za mało. Problem jednak w tym, jak reprezentować takie ważne nie-wydarzenia. Nic się przecież nie stało. Tradycyjne media są w takich przypadkach bezradne. Nie ma żadnych krwawych obrazków. Sztuką jest w tym wypadku opowiedzenie historii przetrwania szkoły. Jest, a mogło jej nie być. Udało się to artyście całkiem nieźle.

Niektórzy całe życie mierzą się z tym problemem – jak opowiedzieć o swoim, pozbawionym wydarzeń, życiu? My też przeżywamy ten dramat jakoś, nie tylko w mniejszej skali. Oto wyszliśmy z domu rano i wróciliśmy wieczorem. Teraz mamy łatwo, bo jesteśmy w nietypowym dla nas miejscu i nawet jakieś wydarzenia się dzieją. Używamy też gadżetów tj. robienie zdjęć, filmów i map, żeby jakoś nadać sens temu, że był sobie taki oto dzień, podczas którego świat się nie zawalił i byliśmy zwyczajnie szczęśliwi... Ale w Gdańsku już tego nie opisujemy...

J na tle polskiej pracy inspirowanej zagładą 

W sklepie, poza sklepem, ze sklepu...

Potem był spacer po ogrodach muzeum. Rośliny – niby zwykłe, ale trochę inne niż u nas, no i zwierzęta – też zwyczajne, ale jakoś wcześniej J nie miał okazji widzieć krowy, owcy czy koguta na żywo. Wszystko przeplatane nieliczną sztuką tradycyjną, czyli rzeźbami. Urządziliśmy sobie seans wąchania w ogródku z ziołami, a pod pergolą z winogronami J krzyczał ciągle „am!” i się zajadał.

  

Wąchanie taty

Winogrona?

Takeśmy wąchali

Malinowski była kobietą? 

Pokazywanie koguta

Na badmintona nigdy nie jest za wcześnie

Pod wieczór przyszło nam stamtąd wracać. Najpierw udaliśmy się na drobne zakupy, a potem w kierunku rzeki, żeby unikając wzniesień dotrzeć do stacji metra. Sporo czasu nas kosztowało to unikanie wzniesień. Ale w drodze mieliśmy ciekawe widoki. Obserwowaliśmy opustoszałe częściowo nabrzeże, noszące ślady dawnych marzeń o świetności. Opuszczone statki, na których może kiedyś były restauracje, opuszczony hotel, chyba nawet nieotwarty, a już na sprzedaż. No i mieszkania w starych kamieniczkach, wielkości niewiele większej niż namiot (no chyba że budują je wgłąb...), zapadnięte, obdrapane. Mężczyźni wędkujący wzdłuż całego nabrzeża – czasem jeden pilnujący kilku wędek. I festiwal wina, pewnie kiedyś byśmy poszli, ale teraz mamy inne przyjemności. W sumie widoki dziwne, smutne – jak piszą Asia i Edi Pyrek, w książce, którą mamy tu ze sobą – Porto jest jak stara kobieta, słabo umalowana. Tu i ówdzie pokazuje bezzębny uśmiech, dawno zrezygnowała już ze wstawiania implantów. Dziwnie się patrzy na tę starość, gdy samemu jest się młodym, ale z drugiej strony, trochę jej nie żal, w końcu nachapała się w życiu kosztem innych, budowała bogactwo na handlu ludźmi, kością słoniową, na kolonializmie, opresji Żydów i na koniec na sprzedaży trunków, trochę jak umierająca burdel-mama, chwalona jeszcze za dawną piękność zatwierdzoną nawet przez UNESCO, ale już coraz rzadziej odwiedzana...